Σου έχει τύχει να κάτσεις να διαβάσεις με υπερπροσπάθεια και μετά από πολύωρο και εξαντλητικό διάβασμα, την επόμενη μέρα να μην θυμάσαι καν τι διάβασες; Ή να προσπαθείς να διαβάσεις και να μην μπορείς να συγκεντρωθείς με τίποτα; Αν η απάντηση είναι “ναι”, εδώ θα δούμε λύσεις σε αυτό το πρόβλημα, προσεγγίζοντας τον χρόνο και την μελέτη με τρόπο και όχι με κόπο! Έτσι, ο ελεύθερος σου χρόνος θα αυξηθεί και θα είναι πιο ποιοτικός, αφού την επόμενη φορά που θα βγεις βόλτα δεν θα νιώθεις πως έχεις εκκρεμότητες να σε περιμένουν! Η λύση εντοπίζεται σε δύο κομμάτια. Αρχικά, χρειάζεσαι σωστή διαχείριση χρόνου, δηλαδή να προστατέψεις όσο περισσότερο γίνεται τον χρόνο που θα αφιερώσεις στο διάβασμα. Στη συνέχεια αυτόν τον χρόνο πρέπει να τον αξιοποιήσεις αποτελεσματικά, χρησιμοποιώντας δεξιότητες μελέτης με τις οποίες θα μπορείς να κατανοείς και να θυμάσαι πιο εύκολα όσα διάβασες.

Οι δεξιότητες μελέτης ορίζονται ως οι δεξιότητες εκείνες που μας βοηθούν να οργανώσουμε αυτόνομα την μάθησή μας, αποκτώντας, αποθηκεύοντας και εκφράζοντας κατάλληλα τις πληροφορίες αυτές. Οι πιο σημαντικές δεξιότητες μελέτης είναι η ανάγνωση, η σημείωση, η απομνημόνευση, η δοκιμή και η διαχείριση χρόνου. Η διαχείριση χρόνου είναι ίσως η πιο σημαντική από τις δεξιότητες αυτές. Με τη σειρά τους, οι δεξιότητες διαχείρισης χρόνου είναι εκείνες που μας επιτρέπουν να σχεδιάσουμε και να εκτελέσουμε συνειδητά το πώς θα ξοδευτεί ο χρόνος μας σε κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα, με στόχο να βελτιωθεί η παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα αυτής.

«Τα πρώτα χρόνια στην σχολή απορροφήθηκα αρκετά από την καλοπέραση της φοιτητικής ζωής, αλλά ουσιαστικά απλά έβαζα κάτω απ’ το χαλί τις υποχρεώσεις. Είχαν μαζευτεί αρκετά μαθήματα που χρωστούσα κάτι που με επηρέαζε αρνητικά γιατί δεν ήξερα από πού και πώς να ξεκινήσω. Αλλά ευτυχώς μειώθηκε το άγχος και ανέβηκε η απόδοσή μου όταν προσέγγισα ψύχραιμα και μεθοδικά τον χρόνο που αφιέρωνα στο διάβασμά μου.»

• Χ.,4^ο έτος

«Από το πρώτος έτος στη σχολή εφαρμόζω κάποιες συνήθειες που είχα εξελίξει κατά την διάρκεια των πανελληνίων. Οι συνήθειες αυτές είχαν να κάνουν με τον χρόνο και τον τρόπο που διάβαζα. Ευτυχώς, μου ήταν εύκολο να τις εφαρμόσω και για την σχολή μου. Οπότε έως τώρα τα πηγαίνω άριστα με τα μαθήματα και το καλύτερο ήταν ότι δεν στερούμαι καμία στιγμή ως φοιτητής, ακόμα και σε περιόδους εξεταστικής.»

• Ν., 5^ο έτος

Οδηγός Διαχείρισης Χρόνου

Το πρώτο θέμα που θα πρέπει να αντιμετωπίσεις είναι αυτό της διαχείρισης χρόνου. Πριν καν ανοίξεις ένα βιβλίο, οι ειδοποιήσεις στο κινητό σε ενημερώνουν για κάτι πιο…ελκυστικό από το διάβασμα, τα βίντεο και τα posts στα social που δεν θες να χάσεις “τρέχουν” με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και ο χρόνος ξαφνικά φαίνεται να έχει περάσει ήδη, ενώ το μυαλό σου βρίσκεται “αλλού”. Μερικές προτάσεις για να δεις τον διαθέσιμό σου χρόνο να αυξάνεται:

• Διάλεξε και “καθάρισε” τον χώρο εργασίας σου. Αποφάσισε που θα διαβάσεις και φρόντισε να απομακρύνεις από τον χώρο, ακόμα και σε διαφορετικό δωμάτιο, αντικείμενα που ενδέχεται να σου αποσπάσουν την προσοχή. Εάν για κάποιο λόγο δεν μπορείς να κάνεις το παραπάνω, σκέψου το ενδεχόμενο να πηγαίνεις στην βιβλιοθήκη ή κάποιον άλλο χώρο όπου υπάρχει αρκετή ησυχία για μελέτη, χωρίς περισπασμούς.
• Δημιούργησε εβδομαδιαίες ή ημερήσιες λίστες με τους στόχους σου, ταξινομώντας τους σε σημαντικούς και λιγότερο σημαντικούς. Είναι σημαντικό να μην υπερ-φορτώσεις τους στόχους σου, γιατί ενδέχεται να μπλοκάρεις και να απογοητευτείς χωρίς λόγο. Αντ’ αυτού δοκίμασε αρχικά να συμπεριλάβεις λίγους, ρεαλιστικούς και σημαντικούς στόχους. Για παράδειγμα εάν αφορά προετοιμασία για εξετάσεις, ρίξε μια ματιά στο περιεχόμενο της ύλης και χώρισέ το σε σελίδες ή κεφάλαια που θέλεις να “βγάζεις” ανά μέρα.
• Όρισε τον χρόνο που θέλεις να διαθέσεις. Όπως και με τους στόχους, έτσι κι εδώ φρόντισε να αφιερώσεις στον εαυτό σου χρόνο χαλάρωσης κατά τον οποίο θα μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Το να γεμίζεις μία ολόκληρη μέρα με διάβασμα εκτός από εξαντλητικό μπορεί να είναι και αναποτελεσματικό, αφού η ανθρώπινη μνήμη έχει περιορισμένες δυνατότητες στην καταχώρηση πληροφοριών.
• Επιβράβευσε τον εαυτό σου κάθε φορά που ολοκληρώνεις έναν στόχο. Η επιβράβευση πρέπει να διαρκεί πολύ λίγο και να μην είναι κάτι που σε αποσυντονίζει.
• Φτιάξε ή μπες σε μία “ομάδα μελέτης”, εάν χρειάζεσαι παραπάνω υποστήριξη. Βρες άτομα τα οποία παίρνουν την μελέτη εξίσου σοβαρά και βρεθείτε στον ίδιο χώρο για μελέτη. Και μόνο η παρουσία ατόμων τα οποία ασχολούνται με κάτι αντίστοιχο, σε βοηθά να εστιάσεις περισσότερο στον στόχο σου, αντί να αφαιρείσαι. Φυσικά η συγκεκριμένη λύση δεν είναι για όλους και ενδέχεται να οδηγήσει σε αρκετό χαμένο χρόνο, ειδικά εάν δεν ακολουθούν όλοι κάποιους κανόνες, όπως το να απομακρύνουν τα κινητά τους και να μην διακόπτουν για να κάνουν ερωτήσεις. Εάν διαβάζετε για κάποιο ίδιο μάθημα μπορείτε να ορίσετε “κύκλους” ερωτήσεων ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
• Αξιολόγησε το πώς τα πηγαίνεις με την διαχείριση του χρόνου σου. Αν καταφέρεις να διαβάσεις αποτελεσματικά για λίγες μέρες, ενδέχεται να ξεχαστείς, να χαλαρώσεις και να επιστρέψεις σε σπατάλη του χρόνου σου. Αξιολογώντας συνεχώς το πώς διαχειρίζεσαι τον χρόνο σου, θα είσαι σε θέση να εντοπίσεις γρήγορα τι σε καθυστερεί και να το αντιμετωπίσεις.

Οδηγός Δεξιοτήτων Μελέτης

Ακολουθώντας τον οδηγό διαχείρισης χρόνου έχεις αυτοέλεγχο και πλέον διαθέτεις χρόνο στο διάβασμά σου. Πώς όμως θα καταφέρεις αυτόν τον χρόνο να τον αξιοποιείς αποτελεσματικά, για να κατανοείς και θυμάσαι όλα όσα διάβασες; Είναι σημαντικό πρώτα να καταλάβουμε, ότι η ανθρώπινη μνήμη μοιάζει με την μνήμη του υπολογιστή, αφού έχει περιορισμένες δυνατότητες, χωρητικότητα και ελαττώματα. Εάν διαβάζεις χωρίς αποτέλεσμα, αυτό μάλλον συμβαίνει επειδή δεν προσπαθείς αρκετά μεθοδικά να αποκωδικοποιήσεις και να αποθηκεύσεις την πληροφορία, κι όχι επειδή ευθύνεται κάποιος εξωγενής παράγοντας.

Μερικές προτάσεις για να δημιουργήσεις ένα πλαίσιο κατά το οποίο η μνήμη σου θα συγκρατεί όσο το δυνατόν περισσότερες χρήσιμες πληροφορίες μπορεί, “πετώντας” τις άχρηστες.

• Σωματική και πνευματική προετοιμασία. Για να λειτουργεί ο εγκέφαλός μας αποδοτικά πρέπει πριν να έχουμε ικανοποιήσει τις πιο απαραίτητες ανάγκες μας. Φρόντισε να έχεις κοιμηθεί αρκετά, να είσαι ξεκούραστος/η και να έχεις τραφεί σωστά και επαρκώς, ώστε το σώμα σου να μην διακόπτει την νοητική προσπάθεια που καταβάλεις για να διαβάσεις.
• Διάβαζε σε συνεδρίες και όχι μονοκόμματα. Όπως και το σώμα, έτσι και το μυαλό, χρειάζεται διαλείμματα όταν λειτουργεί έντονα για αρκετή ώρα. Το ασταμάτητο διάβασμα όσα περνά η ώρα, όχι μόνο σε εξαντλεί, αλλά φθίνει και σε αποδοτικότητα.
• Παρακολούθησε διαλέξεις, κρατώντας τις δικές σου σημειώσεις ή επικεντρώσου στο να ακούς μόνο, αν σε δυσκολεύει πολύ το πρώτο. Ερεθίσματα οπτικά (το να κοιτάς τον πίνακα ή όσα γράφεις) και ακουστικά (να ακούς τον καθηγητή/τρια) μπορούν να σε βοηθήσουν να κάνεις μία πρώτη, επιφανειακή, αλλά σημαντική, καταχώρηση πληροφοριών στην μνήμη σου. Μελέτησε τις σημειώσεις λίγες ώρες μετά προσπαθώντας να φέρεις στο μυαλό σου την διάλεξη. Κάνοντας τα παραπάνω μειώνεις αρκετά τον κόπο και τον χρόνο που θα ξοδέψεις όταν θα πρέπει να διαβάσεις για το μάθημα στην εξεταστική, αλλά και βελτιώνεις κατά πολύ το επίπεδο κατανόησης των επόμενων διαλέξεων.
• Σωστή ανάγνωση. Βρες την μέθοδο που σε βολεύει όταν έχεις μπροστά σου κομμάτια κειμένου ή ασκήσεις που πρέπει να μάθεις. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να το κάνεις, ωστόσο πρέπει να βρεις αυτόν που σε βολεύει ανά περίπτωση. Μία αποτελεσματική μέθοδος ανάγνωσης συνήθως αποτελείται από αυτά τα τρία κομμάτια : α. Απλή ανάγνωση, β. προσεκτική ανάγνωση με αλληλεπίδραση γ. έλεγχος με τεστ. Με την απλή ανάγνωση του περιεχομένου βλέπεις, εν τάχει, τι αφορά. Με την προσεκτική ανάγνωση με αλληλεπίδραση υπογραμμίζεις και σχολιάζεις κρίσιμα σημεία ώστε να τα αποκωδικοποιήσεις. Με τον έλεγχο, συνοψίζεις όσα διάβασες μετατρέποντας τα σε πολλά μικρά ερωτήματα ώστε να δοκιμάσεις τις δυνατότητές σου και να εντοπίσεις τυχόν κενά που χρειάζονται περαιτέρω κατανόηση.
• Τεστ και εξάσκηση μνήμης. Φτιάξε ερωτήσεις από όσα διάβασες ή ζήτα από έναν φίλο/η να σε τεστάρει. Χωρίς εξάσκηση η μνήμη μας χάνει εύκολα πληροφορίες, οπότε επαναλαμβάνοντας αυτά τα τεστ, όχι μόνο καταφέρνεις να βρεις την απάντηση σε ένα ερώτημα, αλλά εκπαιδεύεσαι στην… κατά παραγγελία ανάκληση πληροφοριών. Όπως καταλαβαίνεις κάτι τέτοιο παίζει κρίσιμο ρόλο σε εξετάσεις μαθημάτων.
• Κάνε ταυτίσεις. Η μνήμη μας αποθηκεύει φιλτράροντας τις χρήσιμες πληροφορίες από τις άχρηστες. Το πετυχαίνει πιο ξεκούραστα όταν την βοηθάμε να ξεχωρίσει τι είναι χρήσιμο και τι άχρηστο. Λέξεις κλειδιά, οπτικά και ακουστικά σήματα πάντα μπορούν να βοηθήσουν. Συγκεκριμένα μπορείς να δοκιμάσεις μερικά από τα παρακάτω.
  α. υπογράμμισε τα σημαντικά σημεία και κάνε προσθήκες που σε βοηθούν να τα κατανοήσεις
  β. χρησιμοποίησε flashcards (κάρτες που στην μπροστινή πλευρά έχουν μία ερώτηση και στην πίσω την απάντησή της)
  γ. χρησιμοποίησε εννοιολογικούς χάρτες και μνημονικούς κανόνες για την οργανωμένη ομαδοποιήση ή επεξήγηση περίπλοκων πληροφοριών.
• Βρες το δικό σου “μείγμα” μελέτης. Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και λειτουργεί με διαφορετικά ερεθίσματα, οπότε μην ξεχνάς να υιοθετείς μόνο τις μεθόδους που λειτουργούν για εσένα προσαρμόζοντάς τες στα μέτρα σου.

Η διαχείριση χρόνου και η μελέτη δεν είναι δύο απλές δεξιότητες. Επηρεάζουν συνεχώς την κατεύθυνση της ζωής σου και το ποιοτικό της επίπεδο. Συνδέονται με την αφοσίωση στον στόχο και την δυνατότητα απόκτησης άλλων δεξιοτήτων! Παίζουν τεράστιο ρόλο στα μαθητικά και φοιτητικά μας χρόνια, ενώ ο ρόλος τους σε κάθε επαγγελματικό κλάδο είναι κρίσιμης σημασίας όχι μόνο για την εύρεση εργασίας, αλλά και για μία επιτυχημένη επαγγελματική πορεία.

Προκειμένου όμως να μπορέσεις να τις αξιοποιήσεις, πρέπει να έχεις τις σωστές προσδοκίες ώστε να καταβάλεις και την αντίστοιχη προσπάθεια. Μία δεξιότητα, δυστυχώς, δεν κατακτιέται απλά χρησιμοποιώντας την μία-δύο φορές. Προκειμένου να αποκτήσεις μία δεξιότητα, θα πρέπει να την χρησιμοποιείς συνεχώς στη ρουτίνα σου, μέχρι να σου γίνει συνήθεια. Οπότε, αυτός ο οδηγός δεν είναι ένα λυσάρι που αρκεί να διαβάσεις μία φορά για να βοηθηθείς. Χρειάζεται να είναι η καθημερινή σου υπενθύμιση για όλα όσα πρέπει να κάνεις μέχρι αυτές οι επαναλαμβανόμενες εργασίες να μετατραπούν σε δεξιότητες.