Το παρόν υλικό στοχεύει στην ενίσχυση του διδακτικού και διοικητικού προσωπικού του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης σε ζητήματα που αφορούν την αναγνώριση προειδοποιητικών ενδείξεων ψυχοκοινωνικής δυσκολίας των φοιτητών-τριών καθώς και στην ευαισθητοποίησή τους σε ζητήματα αναπηρίας, με σκοπό την ορθότερη διασύνδεση των φοιτητών με τους κατάλληλους φορείς. Δεν αποσκοπεί στην επιβάρυνση του προσωπικού με το ρόλο της διάγνωσης ή της θεραπείας, παρά μόνο στον εμπλουτισμό τους με καλές πρακτικές έτσι ώστε να διευκολύνουν την πρόσβαση των φοιτητών στη λήψη υποστήριξης στους τομείς που χρειάζονται.
Η Δομή Συμβουλευτικής και Προσβασιμότητας του Δ.Π.Θ. απαρτίζεται από δύο τμήματα, το Τμήμα Συμβουλευτικής και Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης και το Τμήμα Προσβασιμότητας. Παρέχει εύρος υπηρεσιών που αφορούν τόσο την ατομική και ομαδική συμβουλευτική σε θέματα που προβληματίζουν τους φοιτητές, όσο και ζητήματα που αφορούν την φυσική αλλά και ηλεκτρονική τους προσβασιμότητα στις παροχές του πανεπιστημίου, για παράδειγμα προσβάσιμη μορφή συγγραμμάτων, σταθμοί εργασίας βιβλιοθηκών κλπ.
Η Δομή Προσβασιμότητας είναι ένας πολύτιμος πόρος που υποστηρίζει τους φοιτητές με αναπηρίες και προωθεί την ενσωμάτωση στην ακαδημαϊκή ζωή.
Οι αναπηρίες μπορεί να είναι τόσο ορατές όσο και αόρατες. Οι ορατές αναπηρίες μπορεί να περιλαμβάνουν βοηθήματα κινητικότητας, σημαντική απώλεια ακοής ή όρασης ή αισθητές σωματικές βλάβες. Οι αόρατες αναπηρίες μπορεί να εκδηλώνονται ως αιτήματα για διευκολύνσεις, δυσκολίες στην παρακολούθηση μαθημάτων, προκλήσεις στην κατανόηση ή την επεξεργασία πληροφοριών ή αιτήματα για παράταση του χρόνου ή εναλλακτικές μορφές εξετάσεων.
Είναι σημαντικό να προσεγγίζονται αυτές οι ενδείξεις με ευαισθησία και να αποφεύγεται να γίνονται υποθέσεις που βασίζονται μόνο στην εμφάνιση.
Εξίσου σημαντικό με την ευαισθητοποίηση σχετικά με την αναπηρία είναι και η ενημέρωση όσον αφορά τις ψυχοκοινωνικές δυσκολίες που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οι φοιτητές κατά την περίοδο των σπουδών τους.
Η ηλικιακή περίοδος που συνδέεται με τη φοιτητική ζωή αποτελεί μια από τις πιο στρεσογόνες περιόδους, με την βιβλιογραφία να την αναγνωρίζει ως την περίοδο στην οποία εκδηλώνονται αρκετές ψυχικές διαταραχές.
Υπάρχουν μια σειρά από ενδείξεις στην συμπεριφορά των φοιτητών-φοιτητριών που μπορεί να προβληματίσουν τα μέλη ΔΕΠ. Ειδικότερα, ενδεικτικά αναφέρονται τα παρακάτω:
- Έντονες αλλαγές στη διάθεση ή ξαφνικά ξεσπάσματα, για παράδειγμα ξαφνικά κλάματα, έντονο άγχος, υπερβολικά συναισθηματικές αντιδράσεις.
- Επιθετικότητα ή και βίαιη συμπεριφορά, απειλές κατά της σωματικής ακεραιότητας άλλων ανθρώπων ή καταστροφή περιουσίας.
- Αδυναμία στην επικοινωνία για παράδειγμα αποδιοργανωμένη σκέψη ή ασυνάρτητος λόγος.
- Περίεργη συμπεριφορά, ακατάλληλη για την περίπτωση.
- Αλλοιώσεις στην αντίληψη της πραγματικότητας για παράδειγμα το να αναφέρει ότι ακούει φωνές ή βλέπει ή μιλά σε πρόσωπα που δεν υπάρχουν, το να αναφέρει την αίσθηση- πεποίθηση ότι τον καταδιώκουν.
- Αναφορά ιδεών αυτοκτονίας.
- Ξαφνικές και έντονες αλλαγές στις ακαδημαϊκές επιδόσεις και δυσκολία ανταπόκρισης στις ακαδημαϊκές υποχρεώσεις, για παράδειγμα κάποιος φοιτητής που παρακολουθεί τακτικά, να σταματά να έρχεται στα μαθήματα.
- Ενδείξεις χρήσης ουσιών.
- Αναφορές από τους ίδιους τους φοιτητές ή από φίλους τους ότι δεν νιώθουν ψυχολογικά καλά.
Πέρα, ωστόσο, από τις ψυχικές δυσκολίες, υπάρχει και ένα πλήθος από άλλες ψυχοκοινωνικές συνθήκες, που θα μπορούσαν να δυσκολεύσουν τον φοιτητή- φοιτήτρια και να τον οδηγήσουν στην αναζήτηση βοήθειας.
Αυτά είναι ζητήματα που αφορούν την μεταβατική περίοδο της ενηλικίωσης και της φοιτητικής ζωής, την αλλαγή πόλης, την ένταξη στο πανεπιστήμιο και την ολοένα και αυξανόμενη αυτονομία και ανεξαρτησία. Επίσης, ζητήματα κοινωνικότητας και σχέσεων, τα οποία επαναδιαπραγματεύονται ή έρχονται τώρα περισσότερο στο προσκήνιο. Εξίσου επιβαρυντικές είναι και οι οικονομικές δυσκολίες, που συχνά οδηγούν τους φοιτητές να εργάζονται παράλληλα με τις σπουδές τους, προκειμένου να μην επιβαρύνουν το οικογενειακό εισόδημα ή ακόμη και για να το ενισχύσουν.
Τέλος, ακαδημαϊκά προβλήματα που μπορεί να ανακύπτουν είτε λόγω των ανωτέρω δυσκολίων είτε λόγω της απαιτητικότητας που συνοδεύει την ακαδημαϊκή ζωή, τις υποχρεώσεις και το διάβασμα, δρουν προς την ίδια κατεύθυνση.
Τα μέλη ΔΕΠ μπορεί να γίνουν αποδέκτες αιτημάτων για βοήθεια, ωστόσο είναι σημαντικό να έχουν κατά νου, ότι δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητές τους να παρέχουν αυτή την βοήθεια.
Τα μέλη ΔΕΠ είναι χρήσιμο να διαθέτουν ενημέρωση για τη λειτουργία και τις υπηρεσίες της Δομής συμβουλευτικής και προσβασιμότητας (ΔοΣυΠ) του Δ.Π.Θ., έτσι ώστε να είναι σε θέση να διασυνδέσουν έναν φοιτητή ή μια φοιτήτρια, σε περίπτωση που διαπιστώσουν ότι υπάρχει αυτή η ανάγκη.
Τα μέλη ΔΕΠ μπορούν να παροτρύνουν προφορικά τους φοιτητές/ φοιτήτριες να απευθυνθούν στη ΔοΣυΠ. Επίσης, μπορούν να διευκολύνουν την επαφή των φοιτητών- τριών με τη ΔοΣυΠ με την κοινοποίηση (δια του eclass ή/και των ατομικών τους ανακοινώσεων) του ιστότοπου της ΔοΣυΠ και των σχετικών στοιχείων επικοινωνίας, όπως διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή αριθμοί τηλεφώνου.
Ενημερώνοντας ενεργά τους φοιτητές ή φοιτήτριες για τις υπηρεσίες που παρέχει η ΔοΣυΠ, τα μέλη ΔΕΠ συμβάλλουν στη δημιουργία ενός συμπεριληπτικού και προσβάσιμου μαθησιακού περιβάλλοντος.
Ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και της εμπιστευτικότητας των φοιτητών είναι υψίστης σημασίας και η προσέγγιση των συζητήσεων σχετικά με τις ψυχοκοινωνικές δυσκολίες και τις αναπηρίες με ενσυναίσθηση και κατανόηση είναι απαραίτητη.
Μαζί, τα μέλη ΔΕΠ και η ΔοΣυΠ μπορούν να διασφαλίσουν ότι όλοι οι φοιτητές έχουν ίσες ευκαιρίες να επιτύχουν ακαδημαϊκά και να ευδοκιμήσουν στο εκπαιδευτικό τους ταξίδι.