Η πανδημία και ο επακόλουθος κοινωνικός περιορισμός μετέβαλαν τον τρόπο ζωής όλων των ανθρώπων, επιδρώντας στην ψυχική μας υγεία και προκαλώντας αρνητικές επιδράσεις κατά βάση.
Αναφορικά με τον ορισμό της Ψυχικής υγείας, δεν προϋποθέτει μόνο την απουσία κάποιας ψυχικής διαταραχής αλλά ορίζεται ως κατάσταση συναισθηματική ευεξίας του ατόµου και σχετίζεται με τη λειτουργικότητά του στο ευρύτερο περιβάλλον αλλά και τη διαχείριση των στρεσογόνων γεγονότων .
Από έρευνα της Sentio Solutions σε φοιτητές διαπιστώθηκε ότι η ψυχική τους υγεία επηρεάστηκε από την πανδημία με αρνητικό τρόπο επιφέροντας στρες, μονοτονία στην καθημερινότητα, αίσθηση μοναξιάς, απογοήτευση, έλλειψη κινήτρων, κατάθλιψη ως απόρροια της ανησυχίας τους για την υγεία της οικογένειάς τους και για την επαγγελματική τους αποκατάσταση εξαιτίας των λιγότερων επαγγελματικών ευκαιριών συγκριτικά με αυτές που υπήρχαν πριν από την πανδημία καθώς κι ως απόρροια της μείωσης των κοινωνικών συναναστροφών.
Επίσης, η μετατροπή της διά ζώσης εκπαίδευσης σε εξ αποστάσεως εκπαίδευση/ τηλεκπαίδευση που χαρακτηρίζεται από περιορισμούς, η διατάραξη της φοιτητικής ζωής επέδρασαν αρνητικά στην αίσθηση του «ανήκειν» στην πανεπιστημιακή κοινότητα, στην παραγωγικότητα και στην απόδοση. Επιπλέον, η μείωση των κοινωνικών επαφών και της διασκέδασης, η εργασιακή αβεβαιότητα και η γενικότερη ανασφάλεια για το μέλλον, επιβάρυναν την ψυχική υγεία των φοιτητών, επιφέροντας φόβο, άγχος, πίεση, ανασφάλεια, αίσθηση μουδιάσματος, θλίψη, μοναξιά, απογοήτευση ή ματαίωση, ευερεθιστότητα, εκνευρισμό, αίσθημα αδικίας, αγανάκτηση, θυμό, έλλειψη ενέργειας και διάθεσης για δράση (ανηδονία), κόπωση, ανημπόρια ή αίσθημα ότι είμαστε αβοήθητοι, ανία κι ανυπομονησία.
« Αισθάνομαι σαν ξαφνικά η φοιτητική μου ζωή να διακόπηκε, έχω χάσει την άμεση επικοινωνία με τους συμφοιτητές μου, έχω επιστρέψει στο πατρικό μου γιατί οι γονείς μου δυσκολεύονται να μου πληρώνουν το νοίκι εξαιτίας της διαδικτυακής παρακολούθησης των μαθημάτων και τα πράγματα στο σπίτι είναι δύσκολα με συγκρούσεις μεταξύ μας. Νιώθω εγκλωβισμένος και δυσκολεύομαι να κοιμηθώ»
Ν., φοιτητής ΔΠΘ,3ο έτος
Επιπρόσθετα εξαιτίας της πανδημίας παρατηρούνται υψηλά ποσοστά άγχους και μοναξιάς, κατάθλιψης, κοινωνική απομόνωσης που με τη σειρά τους επιφέρουν κόπωση, τη χρήση ουσιών, τη ροπή προς το αλκοόλ και την αύξηση των αυτοκτονιών. Σύμφωνα με το ίδρυμα δημόσιας υγείας Sciensano στο Βέλγιο, οι φοιτητές ηλικίας 18-24 εκδηλώνουν άγχος, κατάθλιψη, ενώ σύμφωνα με έρευνες στην Ιταλία και στην Ισπανία αντιμετώπισαν δυσκολία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα, ανησυχία και νευρικότητα.
Προκειμένου να περιοριστεί η επίδραση της πανδημίας στην ψυχική υγεία και να βελτιωθεί η ψυχική υγεία των φοιτητών , μπορούν να υιοθετηθούν κάποιες πρακτικές. Στις κυριότερες συγκαταλέγονται,
- η αποδοχή της πανδημίας, των απωλειών που έχει ως αποτέλεσμα καθώς και των δυσάρεστων συναισθημάτων που προκαλεί ,
- η εύρεση εναλλακτικών τρόπων επαφής με αγαπημένα πρόσωπα,
- η ενδυνάμωση των σχέσεων με την οικογένεια,
- η ψυχική επεξεργασία (και μετά την πανδημία),
- η περισυλλογή και η ενδοσκόπηση,
- η αυτό – φροντίδα και η εύρεση νέων ενδιαφερόντων
- η έκφραση της δυσφορίας και του πόνου μέσα από το μοίρασμα των βιωμάτων μας με ανθρώπους που αγαπάμε και μέσω της υποστήριξης των επαγγελματιών ψυχικής υγείας.
Απαραίτητες κρίνονται επίσης,
- η σωστή πληροφόρηση για τον ιό από έγκυρες πηγές,
- η διατήρηση της επικοινωνίας με τους σημαντικούς Άλλους στη ζωή μας, ώστε να υπάρχει ένα ισχυρό υποστηρικτικό δίκτυο ψυχικής προστασίας,
- η φροντίδα της σωματικής υγείας που συμβάλλει στη ρύθμιση του συναισθήματος όπως ακολουθώντας μια ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ύπνος, ξεκούραση, σωματική άσκηση όπως περπάτημα ή βόλτα με ποδήλατο, αποφυγή αλκοόλ και τσιγάρου,
- η εκπαίδευση για τη διαχείριση του στρες και της ψυχικής δυσφορίας από ειδικούς ψυχικής υγείας.
Η περίοδος της φοιτητικής ζωής κατά την οποία εδράζεται η φάση της αναδυόμενης ενηλικίωσης επιβαρύνεται από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Πολλαπλές απώλειες που η ανθρωπότητα είχε να βιώσει πάνω από εκατό έτη, χαμένα όνειρα και δυσκολίες ας ελπίσουμε πως θα αποτελέσουν μια ευκαιρία για προσωπική εξέλιξη του καθενός, μια αναγέννηση του εαυτού. Η βίωση των δυσάρεστων συναισθημάτων, η εφαρμογή αποτελεσματικής επικοινωνίας, η ανάπτυξη θετικών συναισθημάτων όπως είναι η ευτυχία, η ευγνωμοσύνη, η νοσταλγία, η ανθεκτικότητα, η αισιοδοξία, η ελπίδα και η χαρά μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη διαχείριση της πανδημίας.