Η εικόνα που έχουμε για το σώμα μας αφορά τις σκέψεις, τις αντιλήψεις και τη στάση που έχουμε σχετικά με αυτό και με την εξωτερική μας εμφάνιση. Είναι με άλλα λόγια όχι μόνο ο τρόπος που βλέπουμε το σώμα μας, αλλά και πως νιώθουμε για αυτό όταν βλέπουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη. Αυτή η «εικόνα» μπορεί να επικεντρώνεται στο βάρος, στο σχήμα, το ύψος ή και άλλα εξωτερικά χαρακτηριστικά του μας.
Η αντίληψη που έχει ένα άτομο για τον σωματικό του εαυτό συνοδεύεται από σκέψεις και συναισθήματα που βιώνουμε ως αποτέλεσμα του τρόπου που βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε το σώμα μας. Όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς αυτή η εικόνα και η στάση που έχουμε μπορεί να βρίσκεται πιο κοντά στο θετικό άκρο ενός συνεχούς ή πιο κοντά στο αρνητικό και επηρεάζεται από ατομικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Μια θετική εικόνα σώματος πολλές φορές ταυτίζεται λανθασμένα με μια την αντίληψη ενός σώματος ως ωραίου, ιδανικού, ελκυστικού και αποδεκτού από το κοινωνικό περιβάλλον. Ωστόσο, η θετική εικόνα σώματος ανταποκρίνεται περισσότερο στην αντίληψη του σώματος μας όπως είναι στην πραγματικότητα και στην αποδοχή και εκτίμηση του. Ένα άτομο που βλέπει το σώμα του και την εμφάνιση του με θετικό τρόπο αντιλαμβάνεται με πιο ξεκάθαρο και ρεαλιστικό τρόπο την εικόνα του. Καταφέρνει να διατηρεί μια θετική στάση και να νιώθει άνετα με τα εμφανισιακά του χαρακτηριστικά και βιώνει ικανοποίηση για αυτό που βλέπει στον καθρέφτη. Η θετική εικόνα σώματος συμβαίνει όταν το άτομο αποδέχεται τα φυσικά του χαρακτηριστικά, εκτιμά και σέβεται το σώμα του όπως και να είναι αυτά και δεν συνδέει την αξία του ως άτομο με την εξωτερική εμφάνιση.
Αυτή η θετική εικόνα είναι ένας τρόπος αντίληψης και στάσης απέναντι στο σώμα μας που κατασκευάζεται και εξελίσσεται στην πορεία της ζωής μας. Οι πρώτες ανησυχίες για το σώμα ξεκινούν από μικρή ηλικία και μας απασχολούν καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Από τη σχολική ηλικία κατανοούμε τις σωματικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ μας και εκφράζουμε ανησυχίες για το σχήμα, το μέγεθος και το βάρος, όπως επίσης αντιλαμβανόμαστε την αρνητική αξιολόγηση που πιθανώς να έχουν από το κοινωνικό περιβάλλον κάποια χαρακτηριστικά. Επίσης, αντιλαμβανόμαστε από νωρίς το ποια σώματα θεωρούνται ωραία και ποια χαρακτηριστικά αξιολογούνται ως θετικά.
Πολλές φορές αυτή η κυρίαρχη εικόνα και οι κοινωνικές επιταγές για το ιδανικό σώμα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το άτομο και οι φυσιολογικές ανησυχίες να εξελιχθούν σε μια συνεχή επιμονή του στο να αλλάξει το σώμα και την εικόνα του, προσπαθώντας να αποκτήσει μια θετική αυτοεικόνα και αυτοπεποίθηση.
« Νιώθω συνεχώς άβολα με το σώμα μου. Δεν υπάρχει περίοδος που να θυμάμαι τον εαυτό μου να μην με απασχολεί το πως είναι το σώμα μου και να προσπαθώ χωρίς επιτυχία να κάνω κάποια δίαιτα. Πάντα είχα περισσότερα κιλά από τα άλλα παιδιά και θυμάμαι να μιλάμε συνέχεια με τους γονείς για το πως να περιορίσω το φαγητό. Ακόμα και τώρα που μεγάλωσα και έχω πετύχει τόσα, πάντα η συζήτηση γυρνάει στο βάρος μου. Έχει γίνει δεύτερη φύση μου να με σκέφτομαι μέσα από αυτό το αρνητικό φίλτρο για το σώμα μου που όταν είδα ότι έλκονται άτομα από την εμφάνιση μου δεν μπορούσα να το αποδεχτώ»
Μ. φοιτήτρια Δ.Π.Θ. , 22 ετών
Είναι σημαντικό στην πορεία μας για μια πιο θετική αυτοεικόνα να διερευνήσουμε όσα μπορεί να επηρεάζουν τον τρόπο που βλέπουμε τον σωματικό μας εαυτό και να κατανοήσουμε τη σχέση μας με αυτό. Έχει νόημα λοιπόν να θέσουμε ορισμένα ερωτήματα στον εαυτό μας και να θέσουμε κάποια κριτήρια που θα μας υπενθυμίζουν ότι χρειάζεται να μετακινηθούμε σε μια πιο θετική εικόνα.
Τα ερωτήματα που θα θέσουμε μπορεί να αφορούν τα εξής:
Ποιο σώμα θεωρώ ιδανικό, τι χαρακτηριστικά έχει;
Από που προέρχονται αυτές μου οι ιδέες για το ιδανικό σώμα;
Με ποιες λέξεις μιλάω για το σώμα μου και τον εαυτό μου; Ταυτίζονται ή διαχωρίζω τον τρόπο που μιλάω για το σώμα από αυτόν που μιλάω για τον εαυτό μου;
Ποια συναισθήματα μου συνδέονται με τον τρόπο που μιλάω για το σώμα μου;
Τι χαρακτηριστικά αποδίδω στο σώμα μου και ποια είναι η αξιολόγηση μου για αυτά;
Ποια άλλα πρόσωπα στη ζωή μου θα είχαν τις ίδιες απόψεις και ποια όχι;
Αν ο τρόπος που απαντάμε σε αυτά τα ερωτήματα μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως κάτι περισσότερο από το σύνολο των εξωτερικών μας χαρακτηριστικών και του σώματος μας, τότε σημαίνει πως μπορούμε να κατανοήσουμε και να εκτιμήσουμε την ύπαρξη μας στην ολότητα της και να αναγνωρίσουμε την μοναδικότητα μας και την αξία μας ανεξαρτήτως της εμφάνισης μας.
«Αν αναλογιστώ τον τρόπο που βλέπω τον εαυτό μου νομίζω ότι έχω μάθει να σκέφτομαι για το σώμα μου αρνητικά. Μου φαίνεται πολύ δύσκολο να δω ως ωραία κάποια χαρακτηριστικά μου και θεωρώ ότι δεν μπορεί να τα δει και κάποιος άλλος θετικά. Σα να έχει γίνει ένα από τα φίλτρα που με αξιολογώ»
Σ. φοιτήτρια Δ.Π.Θ., 18 ετών
Η εικόνα που έχουμε για τον σωματικό μας εαυτό φαίνεται να συνδέεται με την αυτοπεποίθηση και να συμβάλει σε αυτή όταν είναι θετική και το άτομο νιώθει άνετα με το σώμα του και τα χαρακτηριστικά του. Για αυτό το λόγο είναι σημαντικό να αναπτύσσουμε και να δίνουμε έμφαση στις ικανότητες και τα αποθέματα σε διάφορους τομείς, χωρίς να τα συνδέουμε αποκλειστικά με την εμφάνιση μας και να φροντίζουμε να διατηρούμε μια υγιή και θετική εικόνα του σώματος μας διατηρόντας μια στάση ουδετερότητας και κριτικής απέναντι σε μη ρεαλιστικά πρότυπα και όποτε αντιλαμβανόμαστε πίεση, είτε από τους άλλους είτε από τον εαυτό μας, να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες για ένα ωραίο σώμα.