Ας ξεκινήσουμε με μερικά στοιχεία σχετικά με την κλιματική αλλαγή:

• Η τελευταία δεκαετία ήταν η πιο ζεστή εδώ και 125.000 χρόνια
• Το διοξείδιο του άνθρακα είναι στα υψηλότερα ποσοστά εδώ και 2 εκατομμύρια χρόνια
• Η γη χάνει 1,2 τρισεκατομμύρια τόνους πάγου κάθε χρόνο
• Η μόλυνση του αέρα σκοτώνει περίπου 9 εκατομμύρια ανθρώπους το χρόνο
• Μέχρι το τέλος του αιώνα θα είναι αδύνατο να ζει κανείς σε πολλά μέρη του πλανήτη είτε λόγω υψηλών θερμοκρασιών, είτε λόγω της αύξησης της στάθμης της θάλασσας.

«Τελευταία δεν νιώθω πολύ καλά και το ότι διάβασα ότι έχουμε εξαντλήσει τους πόρους της γης με έκανε να νιώσω ακόμη χειρότερα».

Γ., 22 ετών

Η καταστροφή που προκαλεί η ανθρώπινη παρουσία στον πλανήτη είναι γνωστή εδώ και χρόνια. Αυτό που τελευταία άρχισε να γίνεται αντιληπτό είναι το γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή θέτει σημαντικούς κινδύνους για την ψυχική υγεία των ανθρώπων, σε σημείο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παροτρύνει τις χώρες να συμπεριλάβουν την υποστήριξη της ψυχικής υγείας στις δράσεις τους για την κλιματική αλλαγή. Επισημαίνεται δε, ότι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην ψυχική υγεία κατανέμονται ανισομερώς στον πληθυσμό, με παράγοντες όπως το κοινωνικο-οικονομικό status, το φύλο και η ηλικία να επηρεάζουν το ποιοι θα βιώσουν πιο έντονα τις συνέπειες.

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις κατηγοριοποιούνται σε:

• Άμεσες π.χ. τραυματικές επιπτώσεις λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων, και απώλειας αγαπημένων προσώπων από ακραίες καιρικές συνθήκες
• Έμμεσες π.χ., απειλές για τη συναισθηματική ευημερία με βάση την παρατήρηση των επιπτώσεων και την ανησυχία ή την αβεβαιότητα σχετικά με τους μελλοντικούς κινδύνους
• Ψυχοκοινωνικές π.χ. χρόνιες κοινωνικές και κοινοτικές επιπτώσεις της θερμότητας, της ξηρασίας, των μεταναστεύσεων και των συγκρούσεων που σχετίζονται με το κλίμα

Σύμφωνα με το ερευνητικό πρόγραμμα U.S. Global Change Research Program, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην ψυχολογία κυμαίνονται από απλό στρες  και άγχος έως κλινικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες και αυτοκτονικότητα. Οι επιπτώσεις στην ψυχολογία που σχετίζονται με την αλλαγή του κλίματος σπάνια εμφανίζονται μεμονωμένα, αλλά συχνά αλληλοεπιδρούν με άλλους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ωστόσο, ορισμένες ομάδες  όπως τα παιδιά, οι έγκυες  γυναίκες, οι άνθρωποι με προϋπάρχουσες ψυχικές ασθένειες, οι άνθρωποι που είναι οικονομικά ευάλωτοι ή όσοι αντιμετώπισαν ακραία καιρικά φαινόμενα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ψυχολογία.

«Μα δεν βλέπουν οι άνθρωποι πόσο κακό έχουν προκαλέσει; Με στενοχωρεί που βλέπω ανθρώπους να τρώνε κρέας, να πετούν οπουδήποτε τα σκουπίδια τους, να μην προσέχουν τη φύση και τα ζώα.»

Α, 21 ετών

Παρόλο που τα στατιστικά είναι απογοητευτικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η ζημιά δεν διορθώνεται εν μέρει τουλάχιστον. Αν περιοριζόταν σε παγκόσμιο επίπεδο οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, σταδιακά θα αναστρεφόταν η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Βέβαια, μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι αν χρειάζονται μέτρα σε παγκόσμιο επίπεδο, η δική μου δράση π.χ. το να μην χρησιμοποιήσω πλαστικό καλαμάκι ή το να πάρω επαναχρησιμοποιούμενο ποτήρι για τον καφέ μου, μάλλον δεν θα κάνει καμία διαφορά. Με δεδομένο όμως ότι ο πλανήτης μας φιλοξενεί πια 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους, μοιάζει πώς η παραμικρή δράση μπορεί να κάνει διαφορά. Επιπλέον, ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πώς η πραγματοποίηση μεμονωμένων αλλαγών συμπεριφοράς για τη μείωση του παγκόσμιου περιβαλλοντικού αποτυπώματος συνεισφέρει στο να μειωθεί το άγχος που νιώθει κανείς για την κλιματική αλλαγή, καθώς η συνεισφορά στην αντιμετώπιση του προβλήματος εξασφαλίζει μια αίσθηση ελέγχου στα μελλοντικά αποτελέσματα.

Με ανθρώπους ή χωρίς η γη λογικά θα συνεχίσει να υπάρχει, ενώ οι άνθρωποι στην ουσία είμαστε περαστικοί. Και όπως φροντίζουμε να κρατάμε καθαρό και σε καλή κατάσταση το σπίτι στο οποίο ζούμε, ίσως να ήρθε η ώρα να κρατήσουμε καθαρό το μεγάλο σπίτι που μας φιλοξενεί.