Ένας συντάκτης περιοδικού που απευθύνεται σε γυναικείο ή ανδρικό κοινό, πιθανόν  να ξεκινούσε ένα κείμενο για τους ρόλους των φύλων με αυτή την πρόταση, αναπαράγοντας την κυρίαρχη ιδέα ότι υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος συμπεριφοράς ανδρών και γυναικών και ότι αυτές οι συμπεριφορές είναι τόσο διαφορετικές, ώστε να μην υπάρχει σημείο σύγκλισης ή επικοινωνίας. Και αυτή η ιδέα είναι κυρίαρχη λόγω του γεγονότος ότι η κοινωνικοποίηση των ανθρώπων στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο φύλο τους.

Αγόρια και κορίτσια από πολύ νωρίς αντιλαμβάνονται ότι αυτόν τον διαχωρισμό, καθώς επίσης και την άρρητη πρόσκληση του κοινωνικού περιβάλλοντός τους να αποκτήσουν τις αποδεκτές για το φύλο τους ιδέες, στάσεις και συμπεριφορές. Όταν αναφέρεται κανείς στο φύλο, αναφέρεται σε δύο συμπληρωματικές διαστάσεις: το βιολογικό φύλο (sex), που αφορά τις ανατομικές διαφορές ανδρών και γυναικών και το κοινωνικό φύλο (gender), που αφορά τις ψυχολογικές, κοινωνικές και πολιτιστικές διαφορές ανδρών και γυναικών. Το βιολογικό φύλο ορίζει σε μεγάλο βαθμό τις διαφορετικές προδιαγραφές που καλούνται να έχουν οι άνθρωποι για να ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο και που στην πραγματικότητα λειτουργούν πολύ περιοριστικά, καθώς ένα άτομο μπορεί να είναι είτε το ένα είτε το άλλο, χωρίς να μπορεί να είναι κάτι ενδιάμεσο ή διαφορετικό.

 

«Θέλω πολύ να πάω στο στρατό στις ειδικές δυνάμεις για να δουν οι άλλοι ότι είμαι δυνατός και αξίζω τον σεβασμό ως άντρας.»

Π., 24 ετών

 

Κάπως έτσι, λοιπόν, μεγαλώνουν άνδρες και γυναίκες αναπαράγοντας στερεότυπες ιδέες για το ποια είναι τα χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να έχουν. Οι άνδρες χρειάζεται να είναι ικανοί, επιθετικοί, ορθολογιστές, ενώ οι γυναίκες στοργικές, συναισθηματικές, ευαίσθητες. Όπως μπορεί να δει κανείς, άνδρες και γυναίκες διαφέρουν ως προς τα χαρακτηριστικά τους και στις συγκρίσεις, που πολλές φορές γίνονται αυτόματα, για το ποια στοιχεία είναι τα καλύτερα, τα ανδρικά αξιολογούνται θετικότερα, ουσιαστικά κρύβοντας την ασυμμετρία στην κατανομή των δικαιωμάτων, προνομίων και καθηκόντων μεταξύ των δύο φύλων.

Πώς ο περίγυρος αντιλαμβάνεται μια γυναίκα που επιλέγει να εξελιχθεί επαγγελματικά, επιλέγοντας να μην κάνει παιδιά; Ποια άποψη μπορεί να υπάρχει για έναν άντρα που επιλέγει να μεγαλώσει εκείνος τα παιδιά του, ενώ η γυναίκα του εργάζεται; Σε έναν οργανισμό όπου υπεύθυνος είναι ένας άνδρας, όχι πολύ μεγαλύτερος ηλικιακά, ανώτατης μόρφωσης, με χρόνια προϋπηρεσίας, τι δυνατότητες έκφρασης μιας διαφορετικής άποψης έχουν γυναίκες υφιστάμενες, νεότερες ηλικιακά και με λίγα λιγότερα χρόνια προϋπηρεσίας; Πώς ένας ηλικιωμένος κλητήρας δημόσιας υπηρεσίας αντιμετωπίζει τη νεότερη από αυτόν και εμφανίσιμη διευθύντρια της υπηρεσίας; Τα παραδείγματα είναι ενδεικτικά, αλλά όλοι γνωρίζουν ποιες θα ήταν οι απαντήσεις. Παρά το γεγονός ότι έχουν αλλάξει αρκετά τα πράγματα σε επίπεδο συμπεριφοράς, στην πραγματικότητα οι στάσεις πίσω από τους ρόλους των φύλων αναπαράγουν παραδοσιακές ιδέες, στον ορισμό των οποίων οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη επίδραση και εξουσία. Μια γυναίκα πολύ σεξουαλική και αυτόνομη ως εικόνα δεν είναι αποδεκτή ούτε από άνδρες, ούτε από γυναίκες, καθώς αμφισβητεί τις παραδοσιακές εικόνες για τα φύλα, όπως το ίδιο συμβαίνει με έναν άνδρα συντροφικό, συναισθηματικό.

 

«Νιώθω σαν να μην έχω δικαίωμα να αρνηθώ την σεξουαλική επαφή, σαν να πρέπει να είμαι πάντα έτοιμος να αποδώσω.»

Θ., 23 ετών

 

Το κίνημα το φεμινισμού έφερε αλλαγές στους ρόλους των φύλων, που μάλλον περισσότερο έχουν ταλαιπωρήσει, σε διαφορετικά επίπεδα, άνδρες και γυναίκες. Οι γυναίκες πλέον περισσότερο θυμίζουν ζογκλέρ που καλούνται να ισορροπήσουν μεταξύ δουλειάς, παιδιών, συντροφικής σχέσης, ενώ οι άνδρες ψάχνουν το ρόλο τους αμφισβητώντας μεν την εικόνα του άντρα κουβαλητή, διεκδικώντας μερίδιο στα συναισθήματα, χρησιμοποιώντας δε, όποτε χρειάζεται, την κοινωνική εξουσία που απορρέει από το φύλο τους. Φαίνεται η επανάσταση που ξεκίνησε με τα κινήματα των γυναικών να μην έχει ολοκληρωθεί και κανένας, ούτε άνδρες, ούτε γυναίκες να μην έχουν προσδιορίσει πλήρως τους εαυτούς τους στα νέα, διαφορετικά δεδομένα. Και βέβαια μοιάζει πώς στη συζήτηση εξακολουθούν να μην συμπεριλαμβάνονται οι διεμφυλικοί άνθρωποί (transgender), δηλαδή τα άτομα των οποίων το κοινωνικό φύλο (εμφάνιση, συμπεριφορά, καταμερισμός εργασίας) διαφοροποιείται από το ανατομικό φύλο ή το νομικά καταγεγραμμένο το φύλο τους.

Στην τρέχουσα περίοδο της βαθιάς κοινωνικής κρίσης που διανύουμε, υπάρχουν οι ευκαιρίες και οι δυνατότητες για να αμφισβητήσουμε όσα μέχρι σήμερα μάθαμε για το πως συμπεριφέρονται άνδρες και γυναίκες. Γιατί στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν ανδρικές ή γυναικείες συμπεριφορές, αλλά άνθρωποι που έχουν κατά βάθος τις ίδιες ανάγκες για εξέλιξη, δημιουργικότητά, σύνδεση και συναισθηματική επαφή.