Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
Με τον όρο «μέσα κοινωνικής δικτύωσης» ή αλλιώς «social media», αναφερόμαστε στις διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες που έχουν αναπτυχθεί ανά τα χρόνια, μέσα από τις οποίες τα άτομα αλληλεπιδρούν, κοινωνικοποιούνται ή μοιράζονται υλικό και ιδέες. Τα Facebook, Twitter, Instagram, YouTube, Snapchat, Tik Tok, Viber είναι μόνο μερικά από αυτά. Έδαφος επίσης έχουν αρχίσει να κερδίζουν και διάφορα online παιχνίδια, όπως το Fortnight, τα οποία διαθέτουν chatrooms, με αποτέλεσμα να ανάγονται σε διαδικτυακοί χώροι ψυχαγωγίας και διάδρασης.
Η χρήση των παραπάνω είναι ευρεία και επηρεάζει, τόσο θετικά όσο και αρνητικά, διάφορες πτυχές της καθημερινότητας.
Social Media & Αυτοεικόνα
Μια πτυχή της καθημερινότητας η οποία επηρεάζεται από την υπερβολική χρήση των social media είναι αυτή της εικόνας εαυτού. Η συχνή χρήση φίλτρων στις φωτογραφίες και τα βίντεο, δημιουργεί νέα πρότυπα ομορφιάς, προωθεί την «τελειότητα» και αποξενώνει από την εικόνα ενός προσώπου ή σώματος χωρίς αυτά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, όταν η θέασή του δεν είναι αρεστή, να εγείρει αρνητικά σχόλια, είτε από το ίδιο το άτομο είτε από τρίτους. Πρόκειται για μια κατάσταση που αφορά τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας, παρόλο που χρήση τους φαίνεται να είναι εντονότερη ως επι των πλείστων σε μικρότερες ηλικίες. Λαμβάνοντας τα παραπάνω υπόψιν, γίνεται φανερό ότι τέτοιες συμπεριφορές συμβάλλουν στο να καλλιεργηθεί, συχνά από την αρχή, μια λανθασμένη εικόνα και αντίληψη για την ομορφιά και το σώμα, με αποτέλεσμα τα άτομα να εγκλωβίζονται σε ένα ατέρμονο κυνήγι τελειότητας και κάλυψης των ατελειών, κυνηγώντας ένα ιδανικό που διαρκώς μεταβάλλεται, ανάλογα με τις τάσεις της εποχής. Το συνεχώς προβαλλόμενο ως «ιδανικό» σώμα ή πρόσωπο, δημιουργεί την τάση για συγκρίσεις καθώς και υπερβολικά υψηλές προσδοκίες, στις οποίες τα άτομα συχνά δεν είναι εφικτό να ανταποκριθούν, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η αίσθηση μειονεξίας και να φθίνει η αυτοπεποίθησή τους.
Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια οι χρήστες των social media έχουν στραφεί στο να προβάλλουν και να προωθούν και την φυσικότητα ενώ όλο και πιο συχνά αναπτύσσονται καμπάνιες με σκοπό να ευαισθητοποιήσουν τα νεαρά κυρίως άτομα να αγαπήσουν περισσότερο το σώμα και το πρόσωπο τους, να αποδεχτούν την φυσική ομορφιά τους και να υπερνικήσουν την αλόγιστη χρήση των φίλτρων.
Social Media & Κοινωνική Αλληλεπίδραση
Ένας άλλος βασικός τομέας που έχει επηρεαστεί από την ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, προς το θετικό αλλά και προς το αρνητικό, είναι η κοινωνική αλληλεπίδραση. Ανατρέχοντας στα προηγούμενα χρόνια, δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε την σημαντικότητά τους κατά την περίοδο της πανδημίας. Η ύπαρξή τους ήταν σχεδόν σωτήρια, καθώς παρείχαν ένα μέσο για επικοινωνία, διάδραση και επαφή. Ωστόσο, βγαίνοντας από εκείνη την περίοδο και επιστρέφοντας σε μια κανονικότητα, όπου η δια ζώσης επαφή δεν βιώνεται πλέον απειλητικά, είναι σημαντικό η επάνοδος αυτή να συντελεστεί σωστά, ώστε να μην θυσιαστεί η πραγματική κοινωνική αλληλεπίδραση, στον βωμό της ευκολίας και της «ασφάλειας» των social media.
Σαφώς και ανά τα χρόνια η ύπαρξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει διευκολύνει την επαφή με άλλους, εκμηδενίζοντας τις αποστάσεις, ωστόσο έχει παράλληλα συμβάλλει και στην απομάκρυνση από αυτούς.
Η επικοινωνία μέσω μηνυμάτων είναι σίγουρα πιο εύκολη και συνδέεται με ένα αίσθημα μεγαλύτερης ασφάλειας από την δια ζώσης προσέγγιση και επικοινωνία. Παρέχει χρόνο να σκεφτείς και να διαμορφώσεις το μήνυμα, χωρίς να χρειαστεί να έρθεις αντιμέτωπος με την άβολη συνθήκη του να έχεις μπροστά σου τον αποδέκτη και την έκδηλη εμφάνιση των συναισθημάτων του. Αντιθέτως, όλα αυτά κρύβονται περίτεχνα πίσω από λέξεις και προσεκτικά επιλεγμένα emoticons.
Social Media & Ψυχική Υγεία
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι είναι πιο συνδεδεμένοι με τον κόσμο από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να αισθάνονται μόνοι και απομονωμένοι, ακριβώς επειδή περνούν πολύ χρόνο στις οθόνες τους και δεν έχουν αρκετή αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Ο τακτικός έλεγχος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να γίνει πολύ εθιστικός για μερικούς ανθρώπους. Ο φόβος μήπως χάσουν κάτι συναρπαστικό, μήπως συμβαίνει κάτι κάπου αλλού ενώ εκείνοι είναι απόντες, το αποκαλούμενο FOMO ( Fear Of Missing Out), είναι αρκετό για να τους κάνει να είναι διαρκώς online. Έτσι, η ενασχόληση με τα μέσα μετατρέπεται σε αυτοσκοπό, ενώ συχνά γίνεται εις βάρος άλλων λειτουργιών και υποχρεώσεων του ατόμου , κάνοντάς το να παραμελεί ακόμη και τις βασικές του ανάγκες. Είναι εύκολο να χάσει κανείς την αίσθηση του χρόνου «scrollάροντας» ατέρμονα στις αρχικές σελίδες των εφαρμογών. Όταν όμως η χρήση τους φτάσει να υπερτερεί της συμμετοχής σε δραστηριότητες που στο παρελθόν ήταν πηγές ευχαρίστησης ή η συμμετοχή σε αυτές γίνεται με απώτερο σκοπό την δημοσίευση τους, τότε μάλλον μπορούμε να κάνουμε λόγο για την εγκατάσταση μιας προβληματικής συμπεριφοράς. Έτσι, γίνεται φανερό ότι η αλόγιστη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να επηρεάσει την υγεία των χρηστών, διαταράσσοντας τον ύπνο, τη συγκέντρωση και την παραγωγικότητά τους, ενώ η χρήση τους έχει συνδεθεί και με την αύξηση των ποσοστών άγχους και άλλων ψυχικών δυσκολίων.
«Ήμουν έξω με τους φίλους μου και περνούσα καλά, μέχρι που είδα στο Instagram ότι την ίδια ώρα γίνεται και ένα party που ήθελα να πάω και εγώ και χάλασε η διάθεσή μου.»
Ν., 19 ετών.
Συμπερασματικά…
Αν και η παρουσία των social media είναι κατά κόρον βοηθητική και έχει συμβάλλει ποικιλοτρόπως στην ανάπτυξη και εξέλιξη διάφορων πτυχών της καθημερινότητας, όπως η εργασία, η επικοινωνία, η διαμόρφωση στάσεων και συνειδήσεων, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι η χρήση τους εγκυμονεί κινδύνους. Καλό είναι να διατηρούμε μια κριτική στάση απέναντι τους και να φιλτράρουμε οτιδήποτε προβάλλεται μέσα από αυτά, έχοντας κατά νου ότι οι εικόνες που προβάλλονται δεν αντικατοπτρίζουν πάντα την πραγματικότητα. Είναι απλά μια πτυχή, ένα δείγμα αυτής, προσεκτικά επιλεγμένο για να επιφέρει συγκεκριμένα αποτελέσματα.